Hà Tĩnh: Nhân rộng hiệu quả mô hình xử lý rác thải nông thôn

Tháo gỡ bài toán rác thải nông thôn

Theo ước tính, mỗi ngày, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn nông thôn Hà Tĩnh khoảng 700 tấn/ngày với tỉ lệ thu gom xử lý đạt 70%. Lượng nước thải khoảng 83.000 m3/ngày đêm, nhưng phần lớn chưa được xử lý đúng quy định.

Hà Tĩnh có 25 làng nghề nhưng môi trường đang ngày càng bị ô nhiễm do nhiều nguyên nhân. Trong đó, chủ yếu là do hệ thống hạ tầng xử lý chất thải chưa được đầu tư đúng quy định. Nhận thức của người dân về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với vấn đề bảo vệ môi trường còn hạn chế.

Trung tâm Ứng dụng tiến bộ Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh hướng dẫn người dân sử dụng chế phẩm sinh học trong xử lý rác thải.

Từ nhiều năm nay, cơ quan chức năng, chính quyền và người dân Hà Tĩnh “đau đầu” với việc tìm giải pháp tháo gỡ “nút thắt” để thực hiện tiêu chí số 17 trong xây dựng NTM – tiêu chí môi trường. “Những vườn mẫu, khu dân cư mẫu đẹp “như tranh vẽ” nhưng hệ thống nước thải, chất thải sinh hoạt lại cản trở nỗ lực xây dựng của người dân. Những dòng nước đen ngòm chảy từ khu chăn nuôi, khu sinh hoạt của hộ dân ra kênh mương thủy lợi, gây ô nhiễm môi trường cứ ám ảnh tôi mỗi ngày, thôi thúc phải tìm ra giải pháp xử lý” – ông Trần Huy Oánh, Chánh văn phòng điều phối NTM Hà Tĩnh nói.

Sau khi tự tìm hiểu, ông Oánh nhận thấy cơ chế hoạt động của bể phốt nhà vệ sinh tự hoại phù hợp với việc xử lý nước thải ở khu dân cư. Ông Trần Huy Oánh đã phối hợp với Trung tâm Ứng dụng tiến bộ Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh thực hiện đề tài “Đồng bộ hóa quản lý và kỹ thuật trong xử lý rác thải và nước thải sinh hoạt trong khu dân cư”.

Người dân nghe hướng dẫn xây dựng bể xử lý nước thải.

Nhân rộng mô hình đạt hiệu quả cao

Đầu năm 2019, đề tài được “khai sinh” với mục tiêu tập trung nghiên cứu giải pháp thu gom, phân loại, xử lý tại nguồn với công nghệ đơn giản, dễ áp dụng, chi phí thấp, phù hợp với khu vực nông thôn. Thôn La Xá, xã Thạch Lâm (nay là Tân Lâm Hương, huyện Thạch Hà) và thôn Bắc Bình, xã Tượng Sơn (huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh) được lựa chọn thực hiện thí điểm.

Sau khi được tập huấn, nhận thấy mô hình có chi phí thấp lại hiệu quả cao, ông Phan Văn Đệ (thôn La Xá, xã Tân Lâm Hương) tiên phong thực hiện mô hình xử lý nước thải 7 ngăn để xử lý cho các hội viên trong HTX trồng rau thơm và cả khu dân cư. Còn rác thải sinh hoạt được các hội viên, hộ dân phân loại tại vườn, tại nhà, sau đó thu gom hoặc xử lý qua chế phẩm vi sinh để dùng phân bón cho cây trồng.

Người dân ở nhiều xã của Hà Tĩnh dần hình thành thói quen phân loại rác tại nhà.

“Từ khi thực hiện mô hình xử lý rác thải, nước thải sinh hoạt này, các hội viên trong HTX sản xuất rau thơm của xã không lo về nước tưới cũng như phân bón nữa. Các hộ dân đều tận dụng được rác hữu cơ làm phân bón, nước thải sau xử lý quay trở lại tưới tiêu, nhận được lợi ích kép nên ai cũng hài lòng” - ông Đệ nói.

Theo ông Nguyễn Cao Cường, Trưởng phòng kỹ thuật, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh, bước đầu triển khai, người dân chưa mặn mà với mô hình này. Tuy nhiên, sau khi tuyên truyền, vận động và có chế tài nghiêm ngặt và mô hình có hiệu quả rõ rệt nên người dân mới tin dùng, phải mất 3 tháng mới vào guồng.

Về kết quả thực hiện mô hình xử lý rác thải, một số xã đã ban hành quy chế phân loại rác với các chế tài nghiêm khắc, người dân rất ủng hộ và thực hiện nghiêm túc. Từ đó, đã góp phần giảm lượng rác thải phải đưa đi xử lý tập trung, hạn chế áp lực cho nhà máy rác, giảm chi phí thu gom, vận chuyển; đồng thời, tái sử dụng rác dễ phân hủy làm phân bón tại chỗ, phục vụ cho trồng trọt.

Theo ông Nguyễn Viết Sơn, Chủ nhiệm HTX môi trường xã Tượng Sơn (Thạch Hà, Hà Tĩnh), thực hiện mô hình xử lý rác thải này, lượng rác thải sinh hoạt giảm rõ rệt, giảm được khoảng 60%. “Trước đây, mỗi tháng, HTX phải thu gom từ 23 - 25 xe tải nhưng từ khi thực hiện mô hình chỉ còn 10 - 12 xe” - ông Sơn nói.

Đối với xử lý nước thải tại hộ gia đình chỉ cần xây dựng, lắp đặt các bể xử lý theo các hình thức composite, ống bê tông, xây gạch 3 ngăn với cơ chế bể vệ sinh tự hoại. Đối với xử lý nước thải xử lý cho nhóm hộ (5 - 10 hộ), xây dựng, lắp đặt các bể xử lý theo các hình thức composite và bê tông.