Khó khăn trong kiểm soát hoạt động khai thác, tập kết, kinh doanh cát sỏi

Liên tiếp xử lý vi phạm

Theo Báo cáo của Sở TN&MT Thanh Hóa, hiện tại trên địa bàn tỉnh có 37 Giấy phép khai thác cát (trong đó có 23 giấy phép được cấp qua đấu giá cấp quyền khai thác khoáng sản) đã được UBND tỉnh đã cấp giấy phép khai thác cát làm VLXD thông thường cho các doanh nghiệp. Số tiền cấp quyền khai thác thu được là 154,2 tỉ đồng (trong đó số tiền định giá: 60,6 tỉ đồng; số tiền đấu giá: 93,6 tỉ đồng).

Khai thác cát trái phép tại xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa

Từ năm 2014-2017, UBND tỉnh Thanh Hóa đã thành lập nhiều đoàn kiểm tra liên ngành và thực hiện 8 đợt thanh tra, kiểm tra. Đặc biệt, năm 2018 thực hiện kiểm tra liên ngành đối với 24 giấy phép khai thác và 61 bãi tập kết.

Qua công tác thanh tra, kiểm tra, Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa và các ngành, UBND cấp huyện đã xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác, kinh doanh khoáng sản cát trên địa bàn với tổng số vụ vi phạm đã xử lý là 165 vụ (năm 2017 xử lý 117 vụ; 2018 xử lý 48 vụ); Tổng số tiền đã phạt là 3.412,5 triệu đồng (năm 2017 là 2.500,6 triệu; năm 2018 là 911,9 triệu). Vụ xử lý lớn nhất là bắt 08 thuyền khai thác tại huyện Vĩnh Lộc ngày 30/4/2017, phạt với số tiền là 182 triệu đồng. Năm 2017 và 2018 Công an tỉnh Thanh Hóa xử phạt hành chính 4,42 tỉ đồng; Quý I năm 2019: Công an tỉnh xử lý 44 vụ, số tiền xử phạt hành chính 1,0722 tỉ đồng.

Ba tàu khai thác cát trái phép với khối lượng lớn tại xã Hoằng Phượng, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa

Trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 117 bến cát, sỏi hoạt động, trong đó có 54 bến đã được cấp phép, 53 bãi tập kết hoạt động trái phép, 10 bãi tập kết đình chỉ và dừng hoạt động; 50 mỏ được cấp phép, 2 giấy phép thăm dò, 3 giấy phép nạo vét lòng hồ thủy điện; hơn 400 phương tiện đường thủy hoạt động khai thác cát, sỏi.

Thực hiện Quyết định số 1738/QĐ-UBND ngày 17/5/2019 của UBND tỉnh Nghệ An về việc thành lập Đoàn liên ngành kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác, vận chuyển, tập kết, kinh doanh cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Đoàn đã thực hiện nhiệm vụ trên các tuyến sông chính là sông Lam và sông Hiếu. Theo đó, đoàn liên ngành đã liên tiếp xử lý rất nhiều các trường hợp vi phạm.

Theo đó, ngày 01/7/2019, tiến hành kiểm tra tại Bến cát Tổng công ty giao thông vận tải và thương mại Nghệ An, địa chỉ tại TP. Vinh. Đoàn đã tiến hành lập Biên bản kiểm tra để tạm dừng hoạt động của bến vì thiếu giấy tờ, thủ tục. Kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong hoạt động khai thác, tập kết, kinh doanh cát, sỏi của Công ty TNHH VLXD và Thương mại Sơn Hà, địa chỉ tại huyện Đô Lương và lập Biên bản VPHC về các hành vi vi phạm quy định về giám đốc điều hành mỏ...

Một loạt tàu khai thác cát trái phép bị lực lượng chức năng bắt giữ trên sông Lam, đoạn qua huyện Hưng Nguyên, Nghệ An.

Kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong hoạt động tập kết, kinh doanh cát, sỏi của Công ty TNHH đầu tư xây dựng Tuấn Thiện, có hành vi vi phạm quy định về giám đốc điều hành mỏ; vi phạm quy định về không đăng ký đất đai. Đoàn liên ngành kiểm tra Công ty CP Hùng Hưng, lập biên bản VPHC về các hành vi đưa bến thủy nội địa vào hoạt động mà không có giấy phép hoạt động bến thủy nội địa; tàng trữ, mua bán 2.284 m3 cát không rõ nguồn gốc. Công ty CP Hùng Hưng bị lập biên bản VPHC về hành vi tàng trữ, mua bán 2.384m3 cát không rõ nguồn gốc hợp pháp. Đoàn cũng đã phát hiện Công ty TNHH đầu tư xây dựng Tuấn Thiện có hành vi khai thác cát trái phép, tạm giữ 5m3 cát, 01 thuyền…

Ngoài ra, trên địa bàn các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị các cơ quan chức năng cũng thường xuyên ra quân kiểm tra về tình hình hoạt động khai thác cát tại sông La, sông Ngàn Sâu ( Hà Tĩnh), sông Gianh, sông Long Đại (Quảng Bình).

“Cát tặc” vẫn hoạt động…“du kích”, nguyên nhân nào?

Mặc dù đã “mạnh tay” xử lý rất nhiều trường hợp vi phạm các quy định, nhưng qua phản ánh của người dân cũng như ghi nhận thực tế của PV thì các hoạt động khai thác, vận chuyển, tập kết, kinh doanh cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình vẫn diễn biến phức tạp.

Nhiều tàu khai thác cát trái phép vẫn hoạt động theo kiểu “du kích” nhằm đối phó với lực lượng chức năng.

Mới đây nhất, vào ngày 03/10/2019, Đoàn liên ngành đã bất ngờ kiểm tra trên sông Lam, đoạn giáp ranh giữa huyện Hưng Nguyên (Nghệ An) và huyện Đức Thọ (tỉnh Hà Tình) thì phát hiện 5 thuyền đang hút cát trái phép. Đoàn đã tiến hành bắt giữ và lập biên bản nhưng qua kiểm tra định vị thì khu vực khai thác nói trên thuộc phần quản lý của tỉnh Hà Tĩnh nên Đoàn đã bàn giao vụ việc cho lực lượng chức năng tỉnh Hà Tĩnh xử lý theo quy định của pháp luật.

Trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, lực lượng chức năng cũng đã tiến hành bắt giữ 5 tàu bơm hút cát trái phép vào ban đêm tại sông Mã đoạn giáp ranh giữa huyện Hoằng Hóa và huyện Thiệu Hóa. Trên địa phận sông Chu, sông Mã UBND các huyện Thọ Xuân, Thường Xuân, Yên Định, Thiệu Hóa, thành phố Thanh Hóa… cũng đã bắt quả tang và xử phạt hành chính hàng chục lượt tàu thuyền.

Nhiều bến thủy nội địa bị đình chỉ vẫn cố tình hoạt động.

Thượng tá Phùng Đức Tuấn, Phó trưởng phòng Cảnh sát Môi trường - Công an tỉnh Nghệ An (Trưởng đoàn kiểm tra liên ngành), cho biết: Mặc dù ra quân quyết liệt hơn 3 tháng qua nhưng Đoàn liên ngành vẫn gặp phải không ít khó khăn trong quá trình làm nhiệm vụ. Đó là công tác tạm giữ tang vật, phương tiện bắt giữ trên sông rất khó khăn do nhiều nơi, nhiều địa phương chưa có bến thủy nội địa để tạm giữ; Phương tiện đi lại trên sông còn thiếu, làm hạn chế công tác tuần tra, kiểm soát, phát hiện, bắt giữ các vụ việc khai thác cát, sỏi trái phép trên sông. Đặc biệt, trong công tác xử lý khai thác trái phép thì các đối tượng thường cắt cử người theo dõi đoàn để báo cho nhau biết rồi nhanh chóng tẩu thoát; đồng thời lén lút hoạt động vào giữa đêm nên công tác xử lý triệt để gặp nhiều trở ngại.

Các hoạt động khai thác, tập kết, kinh doanh cát sỏi vẫn khó kiểm soát.

Theo ông Phạm Văn Hoành, Trưởng phòng Khoáng sản - Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa cho biết: Sở dĩ tình trạng khai thác cát trái phép đến nay vẫn chưa được ngăn chặn triệt để, vì thường xảy ra vào thời điểm nhạy cảm (ban đêm, đầu sáng, tại các khu vực giáp ranh giữa các huyện...); các đơn vị được cấp phép khai thác chưa chấp hành nghiêm túc các quy định của pháp luật trong quá trình khai thác cụ thể: Kê khai sản lượng khai thác không đúng thực tế; chưa thực hiện đăng ký, đăng kiểm phương tiện đường thủy; các đơn vị được cấp phép nạo vét lòng sông, hồ có thu hồi cát: Chưa nghiêm túc thực hiện việc nạo vét theo đúng Phương án được duyệt, nhiều đơn vị chỉ tập trung tận thu cát, không chú trọng đến việc nạo vét bùn, đất thải dẫn đến quá trình triển khai dự án kéo dài, chưa mang lại hiệu quả; Chưa thực hiện đăng ký, đăng kiểm phương tiện đường thủy.