 |
| Phân loại rác thải tại nguồn tạo thuận lợi lớn cho vận chuyển và xử lý. |
Nêu thực tế về công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn thời gian qua, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Thượng Hiền cho rằng vẫn còn nhiều bất cập. Ông Nguyễn Thượng Hiền nêu thực tế, chức năng quản lý được giao cho nhiều bộ cùng chịu trách nhiệm như Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Xây dựng… Ở địa phương, cơ quan chuyên môn giúp việc cho UBND cấp tỉnh về vấn đề quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại một số tỉnh là Sở Tài nguyên và Môi trường, tại một số tỉnh khác lại là Sở Xây dựng. Việc này dẫn đến hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý về chất thải rắn sinh hoạt còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, đặc biệt là vấn đề chất thải rắn sinh hoạt trở thành điểm nóng về an ninh, chính trị tại một số địa phương.
Mặt khác, chất thải hầu hết chưa được phân loại tại nguồn; việc xử lý CTRSH hiện nay chủ yếu bằng phương pháp chôn lấp; nhiều lò đốt không đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật môi trường; chưa có các cơ chế chính sách thúc đẩy các hoạt động phân loại CTRSH tại nguồn, dẫn đến khối lượng CTRSH phát sinh ngày một nhiều và chưa tận dụng được các thành phần có ích trong chất thải, chưa theo nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền dẫn đến không khuyến khích việc giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng chất thải phát sinh, đồng thời không khuyến khích việc phân loại chất thải tại nguồn.
Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết, trong dự thảo Luật BVMT sửa đổi đã quy định và khắc phục được các bất cập nêu trên, trong đó việc giao cho Bộ TN&MT giúp Chính phủ làm đầu mối thống nhất quản lý nhà nước về chất thải rắn ở cấp Trung ương là phù hợp, bao gồm các nội dung về cơ chế, chính sách... và việc hướng dẫn phương pháp định giá dịch vụ xử lý CTRSH; công bố định mức kinh tế, kỹ thuật về thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH.
Luật BVMT (sửa đổi) cũng đưa ra quy định về kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH được tính dựa trên khối lượng phát sinh (Khoản 6 Điều 79 dự thảo Luật quy định, Bộ trưởng Bộ TN&MT hướng dẫn hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng, chủng loại phát sinh), việc này sẽ thúc đẩy người dân giảm thiểu lượng chất thải phát sinh vì rõ ràng việc phát sinh ít chất thải hơn đồng nghĩa với việc phải trả ít tiền hơn.
Luật sửa đổi cũng đưa ra quy định khuyến khích phân loại CTRSH tại nguồn thành 5 loại là chất thải rắn có khả năng tái chế; chất thải thực phẩm, chất thải hữu cơ dễ phân hủy; chất thải nguy hại; chất thải cồng kềnh; và chất thải rắn sinh hoạt thông thường khác (Khoản 1 Điều 79).
Dự thảo Luật cũng đã quy định nguyên tắc thu kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý đối với từng loại chất thải sau khi đã được phân loại. “Điều này để làm căn cứ cho việc thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng, chủng loại phát sinh, những tổ chức, cá nhân không thực hiện phân loại sẽ phải trả chi phí cao hơn so với những tổ chức, cá nhân thực hiện việc phân loại theo quy định. Việc giao UBND cấp tỉnh ban hành quy định chi tiết về quản lý chất thải rắn sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân thuộc địa bàn quản lý sẽ giúp chính quyền địa phương căn cứ vào điều kiện kinh tế, xã hội và công nghệ xử lý chất thải đang áp dụng để đưa ra các quy định cho phù hợp, đảm bảo tính khả thi của quy định”, ông Nguyễn Thượng Hiền khẳng định.
Một điểm mới nữa là, Luật BVMT (sửa đổi) đã đưa ra quy định Nhà nước ưu đãi về thuế, phí, vay vốn đối với các hoạt động xây dựng cơ sở tái chế, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Việc này sẽ giúp thúc đẩy các hoạt động xã hội hóa trong công tác quản lý CTRSH hiện nay, đặc biệt là thu hút các nhà đầu tư tham gia công tác thu gom, xử lý CTRSH với công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường.
Đồng thời, đưa ra quy định về sự giám sát của các tổ chức chính trị-xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cấp hội, tổ dân phố, cộng đồng dân cư đối với việc tổ chức thực hiện và giám sát việc phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; quy định không khuyến khích cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt có quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu trên địa bàn cấp xã; không khuyến khích sử dụng công nghệ chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt, trừ trường hợp đặc thù do Thủ tướng Chính phủ quyết định.
Đặc biệt, Luật đã đưa ra quy định cụ thể nội dung về cải tạo, phục hồi môi trường đối với bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt. Để thực hiện việc này, dự thảo Luật quy định chủ đầu tư, chủ xử lý chất thải rắn sinh hoạt có trách nhiệm ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường.
