 |
| Rác thải là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra ô nhiễm môi trường đất. (Ảnh minh họa) |
Đất bị ô nhiễm bởi sự có mặt của hóa chất xenobiotic hoặc do các sự thay đổi trong môi trường đất tự nhiên. Đặc biệt là hiện tượng nhiễm kim loại nặng độc hại gây ra bởi quá trình công nghiệp hóa. Ô nhiễm đất để lại những hậu quả nghiêm trọng mà con người chưa thể lường trước được.
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất được xác nhận là do nhiều yếu tố như: ô nhiễm do chất thải công nghiệp, do các hoạt động nông nghiệp và do tác động của các hoạt động sinh hoạt dân cư. Ngoài ra, ô nhiễm đất còn do nạn phá rừng, đất bị nhiễm phèn, nhiễm mặn...
Dân số tăng nhanh ở các tỉnh, thành phố lớn khiến cho nguồn đất ngày càng bị thu hẹp. Tuy nhiên, chính điều này lại khiến lượng chất thải, rác thải sinh hoạt ở những nơi này ra môi trường ngày càng tăng cao. Do đó, việc môi trường đất, nước và không khí bị ô nhiễm là hệ quả khó tránh khỏi.
Ô nhiễm đất đang ngày càng trầm trọng
Theo thống kê cho thấy, tổng diện tích đất tự nhiên của cả nước là trên 33 triệu hecta: Trong đó đất nông, lâm nghiệp và nuôi trồng thủy sản chiếm 26,1 triệu hecta; Đất sử dụng cho mục đích phi nông nghiệp 3,7 triệu hecta; 3,3 triệu hecta còn lại là tổng diện tích đất chưa được đưa vào sử dụng.
 |
| Đất bị ô nhiễm do hoạt động sản xuất nông nghiệp. (Ảnh minh họa) |
Điểm đáng lưu ý là phần lớn số diện tích chưa được sử dụng đều đã và đang bị suy thoái, hoang mạc hóa hoặc bị mất giá trị sử dụng do không được khai thác hợp lý. Không ít diện tích đất thuộc quỹ đất sản xuất nông nghiệp và phi nông nghiệp cũng bị ô nhiễm nghiêm trọng trước xu hướng gia tăng dân số và phát triển đô thị, công nghiệp.
Trên thực tế, dù đất được sử dụng cho mục đích nông nghiệp hay phi nông nghiệp thì đều bị ô nhiễm ở mức độ nhất định. Nếu như trong nông nghiệp, việc sử dụng không hợp lý lượng phân bón hóa học hoặc lạm dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật đều có thể dẫn đến ô nhiễm nguồn đất, nước, không khí thì trong hoạt động công nghiệp, xây dựng và dân sinh, mức độ ô nhiễm nhiều khi còn đáng lo ngại hơn.
 |
| Hoạt động khai thác khoáng sản khiến tài nguyên đất bị ô nhiễm nặng nề. (Ảnh minh họa) |
Theo Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT), mỗi năm hoạt động nông nghiệp phát sinh khoảng 9.000 tấn chất thải nông nghiệp nguy hại, chủ yếu là thuốc bảo vệ thực vật, trong đó không ít loại thuốc có độ độc cao đã bị cấm sử dụng.
Hệ sinh thái bị đe doạ
Ô nhiễm đất còn ảnh hưởng đến sự phát triển hệ sinh thái. Chất gây ô nhiễm thường làm thay đổi quá trình chuyển hóa thực vật, gây giảm năng suất cây trồng. Đất bị ô nhiễm, cây cối kém phát triển nên việc bảo vệ đất tránh xói mòn bị hạn chế.
 |
| Đất đai bị suy thoái, ô nhiễm khiến cho cây cối khó phát triển. (Ảnh minh họa) |
Nhiều năm qua, nước ta đã nỗ lực ban hành nhiều chính sách bảo vệ môi trường đất thông qua các kế hoạch hành động và biện pháp phục hồi, xử lý. Tuy nhiên, hiệu quả thực hiện các chính sách này vẫn chưa cao do gặp nhiều khó khăn, hạn chế trong công tác quản lý và phân bổ nguồn tài chính.
Hiểm họa đối với đời sống con người
Ô nhiễm đất không chỉ tác động xấu tới sản xuất nông nghiệp và chất lượng nông sản mà còn ảnh hưởng tới sức khỏe con người và động vật.
Đất bị ô nhiễm trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe con người thông qua tiếp xúc trực tiếp với đất hoặc qua đường hô hấp do sự bốc hơi của chất gây ô nhiễm đất.
 |
| Ô nhiễm đất ảnh hưởng đến cuộc sống con người. (Ảnh minh họa) |
Các mối đe dọa tiềm tàng lớn hơn được đặt ra bởi sự xâm nhập của ô nhiễm đất vào tầng nước ngầm được sử dụng cho con người.
Để thúc đẩy hoạt động xử lý ô nhiễm tại Việt Nam, chúng ta cần đầu tư hơn nữa nguồn kinh phí cho công tác này. Đồng thời, đẩy mạnh nhiệm vụ quản lý các điểm ô nhiễm tồn lưu trong đất và nhân rộng các mô hình xử lý ô nhiễm đất đạt hiệu quả.
Tuy nhiên, quan trọng hơn cả vẫn là ý thức của người dân cần được nâng cao để họ có trách nhiệm hơn về hành động của mình trong việc bảo vệ môi trường đất.
