Để giải quyết vấn đề về nhựa đang ngày càng trầm trọng hiện nay, UNDP đã tổ chức cuộc thi Thử thách sáng tạo giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa (EPPIC) lần thứ II, với sự hỗ trợ của Bộ Ngoại giao Na Uy và Cơ quan Hợp tác phát triển Na Uy.
Theo đó, EPPIC sẽ là cơ hội để các nhà tổ chức tìm ra nhiều sáng kiến giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa đại dương, những sáng kiến này thường đang trong quá trình hoàn thiện nhưng thiếu sự hỗ trợ hay các nguồn lực để phát triển.
Tính đến nay, đã có hơn 140 đội tham gia EPPIC tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, bao gồm các đội dự thi từ 7 quốc gia: Indonesia, Philippines, Singapore, Campuchia, Việt Nam, Malaysia và Thái Lan. Trong đó, 18 sáng kiến xuất sắc nhất đã được lựa chọn vào vòng chung kết.
Các giải pháp dự thi thử thách lần này được thiết kế nhằm giải quyết vấn đề ở hai địa phương có lượng rác thải nhựa lớn, là Mandalika, đảo Lombok ở Indonesia và đảo Samal ở Philippines. Mục tiêu cuối cùng là nhân rộng các giải pháp được chọn ở hai địa phương này.
Ở Philippines, mỗi năm có gần 60 tỉ túi nylon nhỏ được sử dụng, trong đó đảo Samal thải ra gần 15.000 tấn rác hàng năm. Lượng rác phát thải hàng năm ở Indonesia ước tính vào khoảng 6,8 triệu tấn, trong đó Mandalika, đảo Lombok phát sinh gần 215,7 tấn rác thải sinh hoạt (trong thời kỳ dịch Covid-19). Trước dịch, tính riêng ngành du lịch ở khu vực này đã có tới 13.731 tấn rác mỗi năm. Cả hai địa phương này đều có rất đông khách du lịch trước đại dịch. Hai trong số các loại rác phổ biến nhất ở đây là chai nhựa PET và bao bì thực phẩm từ nhựa.
Bà Nani Hendiarti, phụ trách mảng Môi trường và Rừng thuộc Bộ Điều phối Các vấn đề Hàng hải và Đầu tư Indonesia, cho biết: “Thông qua cuộc thi, chúng tôi đã lập được danh sách các giải pháp, và đây có thể trở thành tài liệu tham khảo và động lực cho những ‘nhà cải tiến’ ở Indonesia, vì họ, sau khi thấy những gì đã và đang được làm ở các quốc gia ASEAN khác, sẽ quay về và áp dụng những giải pháp phù hợp ở nước mình, và ngược lại.
Indonesia cũng có các sáng kiến có thể áp dụng ở các quốc gia láng giềng, do chúng ta hiện tại đang cùng phải đối mặt với một vấn đề ô nhiễm nhựa”.
Các đội chung kết EPPIC sẽ tham gia vào một khoá đào tạo ươm mầm kéo dài ba tháng tại Philippines và Indonesia, do các cơ sở ươm tạo doanh nghiệp thực hiện, bắt đầu từ tháng 7/2021.
Họ sẽ được tập huấn về đa dạng các chủ đề như kinh tế tuần hoàn, cách đo lường tác động, các mục tiêu phát triển bền vững, marketing và gây quỹ cộng đồng, cũng như các cách tận dụng hỗ trợ tài chính và mở rộng mạng lưới.
Các đội này sẽ có cơ hội cải thiện ý tưởng của mình, để tăng cường tối đa sức ảnh hưởng và điều chỉnh các giải pháp sao cho phù hợp nhất với bối cảnh địa phương.
Ông Enrico Gaveglia, Phó Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Philippines cho biết: “Philippines hiện ngày càng có nhiều các sáng kiến có thể giúp giải quyết khủng hoảng rác thải nhựa về lâu dài. Tuy nhiên, những ý tưởng này không tự nhiên mà có sau một đêm. Chúng đều xuất phát từ những trải nghiệm đau lòng và phản ứng chung của người dân khi nhìn thấy rác nhựa bị vứt bỏ không đúng chỗ.
Do đó, chúng ta cần có một nơi thích hợp và hỗ trợ mạnh mẽ để thiết kế, nuôi dưỡng và phát triển các mô hình giúp giải quyết những ‘bức xúc’ này, để ứng phó với ô nhiễm nhựa một cách có hệ thống, hướng tới phát triển và biến kinh tế tuần hoàn trở thành một lối sống”.
Theo ông Al David Uy, Thị trưởng đảo Samal, việc hợp tác lần này với UNDP là một “bước tiến lớn trong việc cản thiện các sáng kiến của họ để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa trong cộng đồng sống trên đảo như ở Samal”.
Bốn giải pháp thắng cuộc sẽ được lựa chọn tại vòng chung kết của cuộc thi, dự kiến diễn ra vào tháng 10/2021. Mỗi đội sẽ nhận được 18.000 USD để thực hiện giải pháp của họ tại đảo Lombok và Samal, trong vòng 9 tháng đào tạo tăng tốc.
“Cần tạo nhiều sản phẩm nhựa sinh học dễ phân hủy”
Việc đẩy mạnh khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia vào công tác quản lý, xử lý rác thải nhựa được coi là một trong những giải pháp quan trọng tại Việt Nam. Trọng tâm hợp tác với khối tư nhân trong quản lý rác thải nhựa xoay quanh ba nội dung: Nâng cao nhận thức cộng đồng về giảm thiểu rác thải nhựa và phân loại rác tại nguồn; Hỗ trợ các hoạt động phân loại rác tại nguồn và tái chế rác thải nhựa, tăng cường đổi mới công nghệ và giải pháp tái chế; Xây dựng chính sách hỗ trợ kinh tế tuần hoàn trong quản lý rác thải nhựa tại Việt Nam.
Tại Việt Nam đã hình thành Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Vietnam) với 13 thành viên. Các doanh nghiệp dù cạnh tranh nhưng tự nguyện hợp tác bảo vệ môi trường tại Việt Nam.
Khó khăn, thách thức hiện nay là rác thải nhựa chưa được phân loại tại nguồn gây khó khăn cho việc thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế. Thiếu chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào hoạt động thu gom, tái chế, xử lý chất thải nhựa khó phân hủy; hỗ trợ giải pháp công nghệ - kỹ thuật thân thiện môi trường trong tái chế, tái sử dụng, hoặc tạo sản phẩm nhựa sinh học dễ phân hủy dùng trong đời sống.
Ông Tạ Đình Thi, Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam (Bộ TN&MT).
