Trong những năm gần đây, nông nghiệp luôn giữ vị trí trọng tâm trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và xuất khẩu. Tuy nhiên ngành này cũng đang đứng trước những thách thức rất lớn đó là gây ảnh hưởng đến môi trường do phát sinh chất thải từ các hoạt động trồng trọt và chăn nuôi. Phát triển nông nghiệp xanh theo hướng kinh tế tuần hoàn đang trở thành xu hướng để phát triển nông nghiệp một cách bền vững.
Tại Việt Nam, ước tính tổng lượng phụ phẩm trong nông nghiệp là gần 160 triệu tấn. Trong đó, hơn một nửa là phụ phẩm sau thu hoạch từ cây trồng, từ quá trình chế biến nông sản của ngành trồng trọt; gần 40% là chất thải gia súc, gia cầm từ ngành chăn nuôi, còn lại là phụ phẩm từ ngành lâm nghiệp và thủy sản. Nếu chúng ta biết tận dụng và xử lý chế biến tốt nguồn phụ phẩm thành nguồn tài nguyên trong nông nghiệp tuần hoàn (NNTH), đây có thể trở thành ngành hàng mang lại giá trị hàng tỷ đôla.
Nông nghiệp tuần hoàn dường như là khái niệm khá mới mẻ với nhiều người, nhưng thực tế, đây là quá trình sản xuất theo chu trình khép kín thông qua việc áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ sinh học, công nghệ hóa lý, các chất thải, phế phụ phẩm sẽ được tái chế, quay lại làm nguyên liệu đầu vào cho quá trình nuôi trồng, chế biến nông, lâm, thủy sản, tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao, giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ sinh thái và sức khỏe con người.
Theo Bộ NN&PTNT, chăn nuôi tuần hoàn tái sử dụng chất thải đóng vai trò quan trọng trong giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, giảm phát thải khí nhà kính và tiết kiệm chi phí cho hoạt động sản xuất nông nghiệp. Những mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng KTTH (kinh tế tuần hoàn) được triển khai hiệu quả như: Mô hình vườn - ao - chuồng, vườn - ao - chuồng - biogas, rừng - vườn - ao - chuồng; mô hình “lúa, tôm”, “lúa, cá”; mô hình trồng lúa - trồng nấm - sản xuất phân hữu cơ - trồng cây ăn quả; mô hình sản xuất phân hữu cơ từ chất thải nông nghiệp; mô hình sản xuất tổng hợp bò - trùn quế - cỏ/ngô - gia súc, gia cầm - cá; mô hình chăn nuôi sinh an toàn sinh học 4F (trồng trọt - thực phẩm - chăn nuôi - phân bón); mô hình vòng tuần hoàn xanh trong các trang trại bò sữa; mô hình nuôi thủy sản với công nghệ tuần hoàn nước.
Mặc dù các kỹ thuật tận dụng, quay vòng chất thải chăn nuôi hiện nay của Việt Nam còn nhiều hạn chế nhưng đã góp phần không nhỏ trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên. Nông nghiệp tuần hoàn là một giải pháp hợp lý nhằm tiết giảm chi phí đầu vào, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người sản xuất.
Linh Chi
