Mới đây, Bộ GTVT có văn bản xin ý kiến Bộ Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Xây dựng, Tư pháp, Công an cùng 17 địa phương liên quan dự thảo báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc sụt giảm doanh thu so với phương án tài chính ban đầu tại các dự án BOT do Bộ GTVT quản lý.
 |
| Trạm BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ có thể sẽ phải tăng phí. |
Theo số liệu báo cáo, trong năm 2018 có 31/52 dự án có lưu lượng thực tế cao hơn dự báo trong hợp đồng BOT; 11/52 dự án có lưu lượng thực tế đạt từ 80%-100% so với dự báo trong hợp đồng; khoảng 10 dự án có lưu lượng thực tế thấp so với dự báo trong hợp đồng.
Hiện, Bộ GTVT đang quản lý 61 dự án BOT, trong đó có 59 dự án đã hoàn thành đưa vào khai thác, 2 dự án đang đầu tư xây dựng. Trong 59 dự án đã khai thác, có 52 dự án có đủ số liệu đánh giá việc tăng, giảm lưu lượng so với dự báo ban đầu, 4 dự án mới đưa vào thu phí cuối tháng 12/2018 và đầu năm 2019 nên chưa đủ cơ sở để đánh giá và 3 dự án đang dừng thu.
Về mức thu phí và lộ trình tăng phí (dự kiến 3 năm 1 lần, mỗi lần tăng từ 12 - 18% tùy từng dự án), tuy nhiên, theo chỉ đạo của Chính phủ tại các thông báo 107 và 321, Bộ GTVT chưa thực hiện việc tăng phí theo lộ trình như quy định trong hợp đồng BOT.
Theo lộ trình, tính đến hết năm 2019, có khoảng 37 dự án phải tăng phí (trong đó năm 2018 có 2 dự án, năm 2019 có 35 dự án), năm 2020 có 10 dự án, năm 2021 có 2 dự án, các dự án còn lại cơ bản tăng phí sau năm 2021. Hiện, Bộ GTVT đã nhận được đề xuất của một số nhà đầu tư đề nghị tăng phí theo lộ trình trong hợp đồng BOT.
Còn theo Tổng cục Đường bộ Việt Nam, hiện có 27 dự án BOT có doanh thu thực tế tăng, 26 dự án có doanh thu thực tế thấp hơn so với phương án tài chính ban đầu.
Tuy nhiên, Bộ GTVT cho rằng, thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tại Thông báo 107/TB-VPCP ngày 27/5/2016 về việc "trước mắt chưa tăng phí BOT và giãn thời gian thu phí tối đa đối với các dự án BOT" và Thông báo 321/TB-BCĐĐHG ngày 5/5/2017 về việc "giao Bộ GTVT sớm có phương án điều chỉnh giá dịch vụ BOT của các trạm đã quyết toán trong năm 2017 theo hướng ưu tiên giảm giá hơn giảm thời gian thu phí", nên Bộ GTVT chưa thực hiện việc tăng phí theo lộ trình như quy định trong hợp đồng BOT.
Trên cơ sở đó, Bộ GTVT đề xuất 2 phương án. Phương án 1, tăng phí trong giai đoạn 2019-2021. Theo hợp đồng đã ký, trong giai đoạn 2019-2021 có 49 dự án BOT phải tăng phí theo lộ trình. Bộ sẽ đàm phán với các nhà đầu tư và ngân hàng tài trợ để xem xét tăng phí trong giai đoạn này. "Riêng trong năm 2019 chỉ đàm phán tăng phí đối với các dự án có sụt giảm doanh thu lớn để hạn chế các hệ lụy xấu.
Phương án 2: Giữ nguyên mức phí như hiện tại, chỉ thực hiện việc tăng theo hợp đồng từ năm 2022. Theo phương án này, 49 dự án có lộ trình tăng phí trong giai đoạn 2019-2021 sẽ bắt đầu tăng phí từ năm 2022. Theo tính toán, sẽ có khoảng 9 dự án bị phá vỡ phương án tài chính và dự kiến nhà nước phải bố trí khoảng 3.000 tỉ đồng để hỗ trợ cho các dự án này bảo đảm tính khả thi của phương án tài chính dự án.
Bộ GTVT cho biết, một trong những nguyên nhân dẫn đến sụt giảm doanh thu là do lưu lượng thấp hơn so với dự báo. Cụ thể, do kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tại một số địa phương không đúng như dự báo đã ảnh hưởng đến lưu lượng xe qua trạm thấp hơn dự báo. Thêm một nguyên nhân khác, là do xuất hiện các tuyến đường song hành, đường ngang qua khu vực trạm thu phí dẫn đến xe tránh trạm.
