Những lưu ý ăn uống dịp Tết

Phòng tăng cân dịp Tết

Theo TS.BS Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam và là chuyên gia của Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM, những ngày Tết cổ truyền, gia đình thường nấu nhiều món ngon, bổ dưỡng. Việc ăn nhiều, không tập luyện thể thao khiến năng lượng dư thừa không được tiêu hao, làm lượng mỡ trắng sinh sôi, tích tụ lại.

Đáng lưu ý, các loại thực phẩm đặc trưng trong dịp này có năng lượng rất cao, nhiều đường, nhiều béo, nhiều đạm động vật từ thịt cá, trong khi các bữa lại ít rau xanh… Điều này khiến nhiều người có thể cảm nhận rõ nhất chính là cơ thể nặng nề hơn ngay sau kỳ nghỉ. Đặc biệt, với những người mắc bệnh mạn tính như đái tháo đường, huyết áp, tim mạch, mỡ máu, thừa cân béo phì…, nếu chế độ ăn uống không hợp lý trong những ngày Tết, có thể sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe, hoặc dẫn tới tình trạng bệnh nặng thêm.

(Ảnh minh họa).

Ngày Tết, mọi nhà thường có món nem truyền thống và bánh chưng, giò chả, bánh mứt kẹo và hoa quả ngọt… Nếu vui miệng mà ăn nhiều, trong khi đó lại ít vận động thì những người rối loạn lipit, mỡ máu dễ dẫn tới thừa cân béo phì, mỡ máu cao. Còn với những người bị huyết áp, bệnh gút cần tránh chất béo như thịt mỡ, hạn chế ăn mặn (dưa cà muối, thịt cá ướp mặn) và hạn chế bia rượu. Đặc biệt, với người bị gút nên ăn ít hải sản và thịt đỏ…

“Không nên ăn nhiều các món chứa nhiều muối, chất béo, bột đường. Dù có khoái khẩu đến mấy, thì các món như: dưa muối, lạp xưởng, giò xào, bánh chưng, thịt nấu đông… cũng nên hạn chế. Ngoài ra, cần chú ý bổ sung chất xơ, vitamin và chất khoáng thông qua việc ăn nhiều các loại rau củ quả, trái cây. Những người bị bệnh đường tiêu hóa cần cố gắng duy trì chế độ ăn uống kiêng khem như ngày thường và uống đủ thuốc”, TS. Sơn khuyến cáo.

Trong những ngày Tết, bên cạnh khẩu phần ăn nhiều đạm động vật, việc sử dụng quá nhiều bánh mứt kẹo, nước ngọt có ga, rượu bia và các loại nước ngọt khác cũng làm tăng năng lượng khẩu phần và không tốt đối với những người mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp và béo phì. Vì vậy, để không bị tăng cân trong dịp này, mọi người nên cân đối giữa nguồn chất béo động vật và thực vật. Tránh dùng các thực phẩm nhiều chất béo, nhiều cholesterol như: thịt mỡ, bơ, pho-mat, nội tạng động vật, các món xào rán...

“Không nên tiếc mà dùng lại dầu cũ bởi dầu nếu đun đi đun lại sẽ tăng sinh chất béo thể đồng phân, ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch, gây mỡ máu cao. Ngoài ra, nên nấu vừa ăn mỗi bữa bởi thức ăn để tủ lạnh khi đun đi đun lại bị chuyển hóa từ chất béo thông thường sang chất béo thể chuyển hóa vừa không thơm ngon vừa mất chất dinh dưỡng, ăn nhiều sẽ gây mỡ máu cao. Nếu hâm nóng bằng lò vi sóng, thức ăn sẽ bị biến tính do nhiệt, chất đạm sẽ trở thành thể liên kết, gây khó tiêu và khó hấp thu”, TS. Sơn phân tích thêm.

Theo bác sĩ Sơn, nhiều người sai lầm khi cho rằng, ngày Tết đã ăn quá nhiều thì có thể bỏ một vài bữa, coi như ăn kiêng mà không biết rằng việc bỏ bữa sẽ khiến cơ thể mệt mỏi, hạ đường huyết, đau đầu thậm chí tăng cảm giác thèm ăn và ăn nhiều hơn vào bữa sau. Với người có bệnh về đường tiêu hóa, việc bỏ bữa có thể sẽ khiến các triệu chứng nặng thêm hoặc bệnh dễ tái phát. Hoặc nếu đã lỡ tăng cân trong dịp Tết thì cần nhanh chóng giảm khẩu phần (đảm bảo từ 1.400 - 1.600 Kcal/ngày).

“Khi năng lượng nạp vào ít đi, cơ thể sẽ sử dụng chính năng lượng từ mỡ dư thừa tích trữ ở các tổ chức dưới da và trong tất cả các cấu trúc của cơ thể, khiến lượng mỡ sẽ mất dần, sẽ giúp giảm cân ổn định”, TS.BS Trương Hồng Sơn cho hay.

Lưu ý với người già có bệnh mạn tính

TS.BS Trương Hồng Sơn cho biết, bất cứ thời điểm nào trong năm, người cao tuổi vẫn cần chế độ ăn hợp lý, vì hệ tiêu hóa bắt đầu suy giảm, răng yếu, tuyến nước bọt tiết ít, khiến cảm giác ăn không ngon miệng. Vì vậy, cố gắng duy trì bữa ăn như ngày thường, cần đảm bảo cân đối đủ 4 nhóm dinh dưỡng như: Nhóm cung cấp chất bột đường: cơm, mỳ, bún phở, khoai củ… mỗi bữa chỉ nên ăn 1 - 2 lưng bát cơm. Không nên ăn quá nhiều chất ngọt hấp thu nhanh như: Bánh kẹo, nước ngọt có ga, quả chín quá ngọt vì dễ gây tăng đường máu dẫn đến bệnh đái tháo đường; Nhóm cung cấp chất đạm (protein): Thịt, cá, tôm, cua, trứng, sữa, đậu đỗ lạc vừng… Nên ưu tiên ăn nhiều đậu, đỗ, cá, tôm và ăn thịt ở mức vừa phải; Nhóm cung cấp chất béo: hạn chế ăn các loại thực phẩm giàu cholesterol, chú ý ăn tăng cường bổ sung các loại chất béo có lợi như axit béo omega 3; Nhóm cung cấp các vitamin và khoáng chất: Chủ yếu là rau xanh và hoa quả tươi.

Để có cái Tết đúng nghĩa và không bị tăng cân, mọi người nên cân đối giữa nguồn chất béo động vật và thực vật. Dù bận rộn vui chơi vẫn cần bảo đảm ăn uống đúng giờ; thực phẩm đa dạng. Nên hạn chế ăn những đồ nướng, rán, mỡ động vật mà phải biết cân bằng giữa chất béo, bột gạo và rau xanh… Chú ý uống >2 lít nước/ngày để đảm bảo sự hấp thu, chuyển hóa và cơ thể không mệt mỏi vì thiếu nước. Đối với người có các bệnh mạn tính cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng theo tư vấn của bác sĩ điều trị. Nên duy trì tập luyện đều đặn 30 phút/ngày.