Phân bổ hợp lý không gian sử dụng biển
Phát triển năng lượng tái tạo là chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam, trong đó điện gió ngoài khơi được coi là một trong những giải pháp đột phá để chuyển đổi năng lượng và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Đây cũng là nội dung có liên quan chặt chẽ đến Quy hoạch không gian biển đang được Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì lập và sẽ được trình Quốc hội thông qua trong thời gian tới.
Việt Nam có tiềm năng kinh tế kỹ thuật điện gió ngoài khơi trên 600 GW, đang được nhiều nhà đầu tư quan tâm phát triển, đầu tư các dự án.
Phát biểu tại Hội thảo “Điện gió ngoài khơi và Quy hoạch không gian biển Việt Nam”, TS Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, việc phân bổ hợp lý không gian sử dụng biển sẽ giúp đạt được các mục tiêu về phát triển bền vững kinh tế biển, bảo vệ môi trường, bảo tồn hệ sinh thái và đa dạng sinh học, bảo đảm quốc phòng, an ninh và đối ngoại, hợp tác quốc tế hiệu quả.
Theo tính toán, khu vực có độ sâu đáy biển trên 20m thì tổng quy mô tiềm năng kỹ thuật điện gió ngoài khơi khoảng 165.000 MW. Trong đó, khu vực gió cao và có tiềm năng kinh tế tốt, chủ yếu tập trung ở khu vực Nam Trung Bộ (gồm các tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Định) với tổng tiềm năng khoảng 80.000 MW với tốc độ gió trên 7-9 m/s.
Được biết, Quy hoạch không gian biển định hướng sử dụng không gian biển bao gồm: Vùng trời, vùng đất ven biển, các đảo và quần đảo và vùng biển và vùng nước ven đảo. Trong đó, vùng biển dự kiến được phân thành 5 vùng: vùng cấm khai thác; vùng khai thác có điều kiện; khu vực khuyến khích phát triển đối với các ngành kinh tế biển; khu vực cần bảo vệ đặc biệt cho quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường, bảo tồn hệ sinh thái; vùng nghiên cứu lập quy hoạch.
Mở ra tiềm năng lớn về điện gió ngoài khơi
Tại Việt Nam, quy hoạch không gian biển định hướng sử dụng không gian biển bao gồm: Vùng trời, vùng đất ven biển, các đảo và quần đảo và vùng biển và vùng nước ven đảo. Trong đó, vùng biển dự kiến được phân thành 5 vùng: vùng cấm khai thác; vùng khai thác có điều kiện; khu vực khuyến khích phát triển đối với các ngành kinh tế biển; khu vực cần bảo vệ đặc biệt cho quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường, bảo tồn hệ sinh thái; vùng nghiên cứu lập quy hoạch.
Đối với các khu vực được quy hoạch để phát triển điện gió ngoài khơi, hiện nay mới chỉ xác định các vùng biển có tiềm năng phát triển điện gió theo khu vực và địa danh các tỉnh như: Quảng Ninh, Hà Tĩnh, Khánh Hòa, Bình Thuận, Ninh Thuận, Trà Vinh, Cà Mau, Sóc Trăng.
Theo đó, Quy hoạch không gian biển có vai trò quan trọng trong việc xác định các khu vực phù hợp cho các dự án năng lượng gió ngoài khơi. Điều này cũng phù hợp với định hướng phát triển nền kinh tế xanh bằng cách thúc đẩy các công nghệ đổi mới, ứng phó với các tác động của biến đổi khí hậu và thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng.
Ngoài ra, điện gió ngoài khơi nằm trong quy hoạch không gian biển - kinh tế biển quốc gia, liên quan đến cả vấn đề an ninh, quốc phòng. Quy trình đầu tư lại rất khác biệt so với điện gió trên/gần bờ. Theo đó, các tỉnh cấp phép từ 6 hải lý (khoảng hơn 11km) trở vào bờ và coi đó là điện gió ven bờ. Cấp bộ được cấp phép từ 6 hải lý trở ra (điện gió xa bờ).
Bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh, đẩy nhanh quy hoạch không gian biển là điều cần thiết để mở ra tiềm năng to lớn về phát triển điện gió ngoài khơi cho Việt Nam, góp phần thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững và các mục tiêu về biến đổi khí hậu đã công bố tại COP26, trong đó có phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Theo báo cáo “Kinh tế biển xanh – Hướng đến kịch bản phát triển bền vững kinh tế biển” do UNDP và Cục Biển và Hải đảo Việt Nam công bố tháng 5/2022, nếu thực hiện kịch bản "phát triển bền vững", ước tính các ngành kinh tế biển của Việt Nam có thể chiếm 34% GDP (~23,5 tỷ USD) vào năm 2030. Trong khi GNI bình quân đầu người của người lao động trong các ngành này sẽ tăng tới 77,9 % (~7.100 USD) so với kịch bản thông thường.
"Điều quan trọng là phải đảm bảo quy trình xây dựng và ban hành Quy hoạch Không gian Biển cũng như xác định các khu vực phát triển điện gió xa bờ được thực hiện một cách công khai, có tham khảo ý kiến của mọi đối tượng trong xã hội" - bà Ramla Khalidi cho hay.
Khó khăn trong quy hoạch điện ngoài khơi
Ông Nguyễn Đức Toàn - Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam - nhận định quá trình quy hoạch biển ở Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn, trong đó cần sắp xếp không gian tránh mâu thuẫn giữa các ngành, hay tránh xung đột giữa phát triển kinh tế với bảo tồn môi trường và đa dạng sinh học.
Khó khăn thứ nhất nằm ở nhận thức, khi hiểu biết về quy hoạch biển ở Việt Nam còn sơ khai. Để khắc phục hạn chế, Việt Nam đã tham khảo và học hỏi kinh nghiệm từ các tổ chức quốc tế và các quốc gia, trong đó có Na Uy và Đan Mạch.
Thứ hai, đó là khó khăn trong việc cập nhật số liệu trên biển. Quy hoạch là cả quá trình, cần làm và cập nhật số liệu theo từng bước.
Lan Anh
