Chiều ngày 24/2, Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân chủ trì cuộc họp trực tuyến với Tổng cục Môi trường và các đơn vị liên quan về về việc thành lập và tổ chức hoạt động của Mạng lưới các khu Ramsar Việt Nam.
Đối mặt nguy cơ suy giảm giá trị đa dạng sinh học
Đại diện Tổng cục Môi trường cho biết, để bảo tồn và phát triển các vùng đất ngập nước, từ năm 1989, Việt Nam đã tham gia Công ước Ramsar, là nước thứ 2/50 nước trên thế giới và quốc gia đầu tiên trong khu vực Đông Nam Á tham gia Công ước này. Thực hiện cam kết của quốc gia thành viên Công ước Ramsar, Việt Nam đã thúc đẩy việc đề cử các khu Ramsar và triển khai thành công nhiều hoạt động về bảo tồn và sử dụng bền vững các vùng đất ngập nước.
Đến nay, Việt Nam đã được công nhận 9 khu Ramsar và thành lập nhiều khu đất ngập nước có giá trị đa dạng sinh học cao là khu bảo tồn thiên nhiên của Việt Nam. Việc công nhận và đề cử thành công các khu Ramsar không chỉ khẳng định được trách nhiệm, nghĩa vụ của Việt Nam đối với quốc tế, Ban thư ký Công ước Ramsar về việc đóng góp thành công cho mục tiêu chiến lược của Công ước Ramsar mà còn tăng cường hiệu quả công tác bảo tồn, sử dụng bền vững các giá trị tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam nói riêng và nhân loại nói chung.
Tuy nhiên, việc quản lý các khu Ramsar còn gặp khó khăn, bất cập. Đến nay, các khu Ramsar chưa đảm bảo thực hiện đầy đủ, kịp thời các mục tiêu, kế hoạch chiến lược của Công ước Ramsar về bảo tồn và sử dụng khôn khéo đất ngập nước; nhiều khu Ramsar hạn chế về năng lực quản lý đất ngập nước, dẫn tới có nguy cơ suy giảm giá trị đa dạng sinh học của khu Ramsar.
Chỉ rõ nguyên nhân của các tồn tại này, Tổng cục Môi trường cho biết, các khu Ramsar nằm trong hệ thống các khu bảo tồn thuộc hệ thống rừng đặc dụng nên chưa được quản lý theo đúng bản chất của vùng đất ngập nước. Ví dụ như VQG Tràm Chim được quản lý theo rừng đặc dụng nên kiểm soát cháy rừng bằng cách giữ nước. Hậu quả là làm suy giảm giá trị đa dạng sinh học của khu Ramsar, đặc biệt số lượng cá thể Sếu đầu đỏ giảm từ hàng trăm con đến năm 2019 chỉ còn quan sát thấy 11 cá thể, trong đó, có 4 con ở lại kiếm ăn và 7 con chỉ dừng chân khi bay qua.
Cùng với đó, các khu Ramsar hiện nay chưa có sự kết nối, chia sẻ thông tin và kinh nghiệm trong nước và quốc tế một cách kịp thời về quản lý đất ngập nước cũng như bảo tồn, sử dụng khôn khéo đất ngập nước. Ngoài ra, sự hạn chế về kiến thức và kỹ năng bảo tồn, sử dụng bền vững đất ngập nước của cán bộ Ban quản lý đã ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý khu Ramsar, khu bảo tồn đất ngập nước trước các áp lực phát triển và tác động của phát triển kinh tế và biến đổi khí hậu.
Để giải quyết những tồn tại và thách thức này, Bộ TN&MT đề xuất việc thành lập mạng lưới các khu Ramsar và khu bảo tồn đất ngập nước ở Việt Nam.
“Đây là việc làm rất cần thiết, nhằm góp phần thúc đẩy thực hiện sứ mệnh của Công ước Ramsar tại Việt Nam và trên phạm vi toàn cầu, đồng thời đáp ứng với nhu cầu của Ban quản lý các khu Ramsar hiện nay về thành lập Mạng lưới các khu Ramsar để chia sẻ thông tin, học tập kinh nghiệm và tăng cường hiệu quả quản lý khu Ramsar ở Việt Nam”, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân ghi nhận.
Kết nối các bên để tăng hiệu quả quản lý
Dự kiến, mạng lưới các khu Ramsar với thành viên là Sở TN&MT các tỉnh có khu Ramsar và Ban quản lý các khu bảo tồn được công nhận khu Ramsar ở Việt Nam. Mạng lưới sẽ kết nối các nhà khoa học, nhà quản lý, cộng đồng và các bên liên quan trong việc thúc đẩy công tác bảo tồn và sử dụng khôn khéo tài nguyên đất ngập nước của Việt Nam, đặc biệt là tăng cường hiệu quả quản lý các khu Ramsar, khu bảo tồn đất ngập nước.
Mạng lưới được thành lập sẽ có nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến kiến thức về bảo tồn và sử dụng bền vững đất ngập nước theo yêu cầu của Công ước Ramsar. Tăng cường mối liên hệ giữa thành viên chính thức của Mạng lưới các khu Ramsar với các cơ quan quản lý, cơ quan nghiên cứu ở trung ương và địa phương để huy động sự tham gia rộng rãi của các bên liên quan trong quản lý, bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên đất ngập nước.
Đồng thời, tham gia xây dựng, góp ý xây dựng và hướng dẫn, giám sát thực hiện các chiến lược, quy hoạch, chương trình, cơ chế, chính sách và các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý các khu Ramsar, khu bảo tồn đất ngập nước và các vùng đất ngập nước ở Việt Nam.Hhướng dẫn, giám sát việc thực thi pháp luật về bảo tồn và phát triển bền vững các vùng đất ngập nước, quản lý đa dạng sinh học tại các khu Ramsar, khu bảo tồn đất ngập nước và vùng đất ngập nước quan trọng trên toàn quốc.
Đặc biệt, phát triển quan hệ đối tác với các cơ quan, tổ chức quốc tế để trao đổi kinh nghiệm quản lý và huy động sự hỗ trợ trong quản lý hiệu quả các khu Ramsar, khu bảo tồn đất ngập nước và vùng đất ngập nước quan trọng trên toàn quốc, trên cơ sở tuân thủ quy định pháp Luật của Việt Nam.
Để Mạng lưới sớm được hình thành, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân yêu cầu Tổng cục Môi trường phối hợp chặt chẽ với các đơn vị để hoàn thiện hồ sơ, tờ trình, để trình lãnh đạo Bộ phê duyệt trong thời gian tới.
