Hà Nội cần chỉ đạo quyết liệt hơn nữa để kiểm soát ô nhiễm không khí

Ngày 30/6, Tổ chức Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live and Learn) phối hợp với Sở TN&MT Hà Nội và Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam đã tổ chức hội thảo trực tuyến "Quản lý chất lượng không khí TP.Hà Nội - Thực trạng các nguồn gây ô nhiễm và giải pháp". Tại hội thảo các chuyên gia trong và ngoài nước, doanh nghiệp, nhà quản lý chia sẻ các giải pháp hỗ trợ xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng không khí tại TP.Hà Nội.

Đề cập kết quả kiểm kê phát thải bụi mịn từ đốt rơm rạ trên địa bàn TP.Hà Nội, PGS.TS Hoàng Anh Lê, Trưởng nhóm nghiên cứu thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết trong vụ Đông Xuân 2021, sau thu hoạch, lượng rơm rạ khô bỏ lại trên đồng ruộng là 1.936 tấn và tỉ lệ rơm rạ bị đốt trên toàn thành phố vụ này khá cao, lên tới 43,2%.

Đáng chú ý, các chất ô nhiễm từ hoạt động đốt rơm rạ có thể lan trong không khí, ảnh hưởng đến cả những người không sống gần nơi đốt rơm rạ.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng các số liệu về phát thải, kết hợp cùng các dữ liệu về khí tượng (nhiệt độ, lượng mây, hướng gió, tốc độ gió) cho thấy vùng ô nhiễm chính nằm ở phía Nam Hà Nội là thị trấn Đại Nghĩa (huyện Mỹ Đức), thị trấn Vân Đình (huyện Ứng Hòa) và thị trấn Kim Bài (huyện Thanh Oai).

"Thời gian tới, các cơ quan chức năng của thành phố cần tăng cường kiểm tra, giám sát các nguồn thải, đặc biệt là các nguồn thải lớn; đồng thời lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động, liên tục truyền số liệu quan trắc về Sở TN&MT để giám sát. Đồng thời, Hà Nội cần thúc đẩy các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý môi trường; xây dựng phần mềm quản lý môi trường đối với các cơ sở sản xuất, dịch vụ nhằm kiểm soát chặt chẽ tình hình ô nhiễm không khí," PGS.TS Hoàng Anh Lê nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Thị Lệ Thu, chuyên gia môi trường của Ngân hàng thế giới, cho biết ngoài các nguồn từ sản xuất công nghiệp, đốt sinh khối, giao thông thì một nửa bụi mịn được hành thành từ bụi thứ cấp (do quá trình phản ứng trong không khí). Chỉ 1/3 bụi mịn đến từ các nguồn thải trên địa bàn Hà Nội, còn lại đến từ các tỉnh lân cận, khu vực đồng bằng Sông Hồng, vận chuyển quốc tế và nguồn từ tự nhiên.

Khoảng 3,5 triệu người Hà Nội bị ảnh hưởng bởi nồng độ bụi PM 2.5 trên 45 μm/m3, cao hơn tiêu chuẩn Việt Nam là 25 μm/m3. "Khoảng 5.800 người chết mỗi năm ở Hà Nội liên quan đến bụi mịn, thành phố cũng mất mỗi năm khoảng 7,74% tổng sản phẩm để chỉ trả chi phí y tế, phúc lợi xã hội cứu chữa các bệnh do bụi mịn gây nên", bà Thu nói.

Chia sẻ kết quả 1 năm quan trắc chất lượng không khí và phân tích thành phần nguồn thải, chuyên gia môi trường cao cấp Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, bà Katelijn Van den Berg, cho biết từ tháng 8/2019 đến 7/2020 cơ quan này đã thu 80 mẫu bụi mịn tại điểm đo trụ sở Chi cục Bảo vệ môi trường tại Cầu Giấy và Trung tâm Quan trắc môi trường khu vực miền Bắc tại 559 Nguyễn Văn Cừ (Gia Lâm) và mang về Viện Khí tượng Phần Lan phân tích.

Kết quả cho thấy lượng bụi PM 2.5 trung bình của hai điểm đo trên lần lượt là 46 μm/m3 và 49 μm/m3. Giai đoạn tháng 10 đến tháng 2 tăng lên 150-200 μm/m3. Các chỉ số này vượt quá tiêu chuẩn Việt Nam là 25 μm/m3, tiêu chuẩn WHO là 10 μm/m3. "Phân tích thành phần hóa học của bụi mịn PM2.5 cho thấy trong bụi có kim loại nặng như chì và thiếc", bà Katelijn nói.

Kết quả trên dựa theo phân tích thành phần hóa học của bụi mịn PM2.5 ở Hà Nội, Hưng Yên và Bắc Ninh và kiểm chứng bằng mô hình GAINS.

Để cải thiện chất lượng không khí, các chuyên gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho rằng cơ quan chức năng của thành phố cần tạo cơ chế khuyến khích doanh nghiệp áp dụng mô hình sản xuất sạch; xây dựng phần mềm quản lý môi trường đối với cơ sở sản xuất, dịch vụ nhằm kiểm soát chặt chẽ tình hình ô nhiễm không khí.

Ngoài ra, các sở, ngành, địa phương cần tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí do các hoạt động công nghiệp; giám sát và xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm quy định về bảo vệ môi trường; đồng thời đẩy nhanh việc xây dựng các nhà máy đốt rác, xử lý rác tiên tiến và thúc đẩy trồng cây phủ xanh đô thị.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu, chuyên gia đề xuất thời gian tới, Hà Nội cần chỉ đạo quyết liệt hơn nữa việc kiểm soát ô nhiễm không khí từ hoạt động giao thông vận tải.

Thành phố cần kiểm tra lượng xả thải của các loại xe đang lưu thông và dừng vận hành đối với các xe không đạt tiêu chuẩn về khí thải.

Mặt khác, Hà Nội cần phát triển nhanh hơn nữa mạng lưới giao thông công cộng để hạn chế phương tiện giao thông cá nhân trong nội thành; đẩy nhanh tiến độ di chuyển trường đại học, trụ sở cơ quan ra khỏi nội đô để dành đất phát triển không gian xanh.